Psychoterapia Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA)
Często mówi się o tym, że alkoholizm nie jest chorobą jednej osoby – w rzeczywistości dotyka całych rodzin, wpływając na życie wszystkich ich członków. Szczególnie poszkodowane są dzieci, których rozwój zostaje trwale zaburzony. W dorosłym życiu często zaprzeczają, jakoby uzależnienie rodzica wpłynęło na ich własne zdrowie, jednak na ogół zmagają się z nieprzepracowanymi problemami, których rozwiązanie wymaga profesjonalnej psychoterapii.
Większość z nas wraca wspomnieniami do czasów dzieciństwa z ogromnym rozrzewnieniem i sentymentem. Bardzo często mówi się o nich jako o najlepszym i najbardziej beztroskim okresie w życiu. Niestety, nie wszyscy mieli szczęście dorastać w domu pełnym miłości, szacunku i poczucia bezpieczeństwa. Psychoterapia często wykazuje, że źródłem naszych problemów i traum są właśnie najmłodsze lata i destrukcyjny wpływ rodziców lub opiekunów. Taka sytuacja ma miejsce m.in. w przypadku tzw. DDA, czyli Dorosłych Dzieci Alkoholików.
Kim są DDA?
Syndrom DDA to zespół problemów dotykających osoby, które spędziły dzieciństwo z rodzicem uzależnionym od alkoholu. Nie da się zaprzeczyć, że takie warunki nie sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i osiągnięciu swojego prawdziwego potencjału. Dorosłe Dzieci Alkoholików zwykle zaprzeczają, jakoby choroba opiekuna wpłynęła na ich psychikę, sposób myślenia i przeżywania, w związku z czym rzadko same dostrzegają potrzebę rozpoczęcia psychoterapii.
W rzeczywistości jednak jest to nieuniknione. To, jacy jesteśmy w dorosłości, w bardzo dużej mierze zależy od kapitału, jaki otrzymaliśmy od swojej rodziny. Zadaniem rodziców jest wspieranie dojrzewającego potomka, stworzenie mu bezpiecznej przestrzeni do eksplorowania świata i samego siebie, zapewnianie pozytywnych wzorców, nauka miłości, pewności siebie oraz budowania relacji z innymi.
W rodzinie alkoholowej nie jest to możliwe – funkcjonowanie całego systemu toczy się wokół nałogowca, a dzieci schodzą na dalszy plan. Osoby z syndromem DDA doświadczają wielu trudności emocjonalnych: zmagają się ze smutkiem, poczuciem winy i ciągłym napięciem. Mają uczucie pustki, problemy z koncentracją uwagi i niskie poczucie własnej wartości, są pesymistyczne, nie potrafią przyjmować pomocy od innych. Ani rozmawiać o swoich problemach, a także doświadczają trudności w budowaniu relacji partnerskich oraz odnajdywaniu się w roli rodzica.
Dziecko w rodzinie alkoholowej
Aby zrozumieć przyczyny wszystkich wymienionych wyżej zaburzeń, warto zastanowić się nad tym, jak wygląda dzieciństwo dziecka alkoholika.
Dla nałogowca najważniejszy jest alkohol, zaś potomstwo schodzi na dalszy plan. Dodatkowo nie może ono liczyć na zainteresowanie ze strony drugiego rodzica, który również koncentruje się na pijącym partnerze, a z dużym prawdopodobieństwem także cierpi na współuzależnienie.
Osoby z DDA często zaprzeczają, jakoby potrzebowały psychoterapii, argumentując, że w ich domu rodzinnym nie działo się nic złego. Jednak w rzeczywistości nie potrzeba przemocy czy awantur, by uzależnienie rodzica odcisnęło piętno na psychice dziecka.
Maluch dorastający w takim domu uczy się kilku zasad: „nie odczuwaj”, „nie mów” i „nie ufaj”. Emocje, jakich doświadcza, są zbyt bolesne i przerażające, więc uczy się je wypierać.
Nie może się nikomu zwierzyć, ponieważ alkoholizm matki czy ojca jest wstydliwym tabu, które trzeba utrzymywać w tajemnicy. Nie ufa rodzicom, ponieważ ich obietnicy były już wielokrotnie łamane. W związku z tym zanika komunikacja zarówno wewnątrz rodziny, jak i na zewnątrz – młody człowiek zostaje pozostawiony sam sobie.
Większość dzieci alkoholików przyjmuje jedną z czterech typowych ról.
Pierwszą z nich jest bohater, czyli dziecko, o którym moglibyśmy powiedzieć, że jest „nad wyraz dojrzałe”. Opiekuje się rodzicami i rodzeństwem, dobrze się uczy, chętnie się poświęca i przez cały czas koncentruje się na innych, a nie na sobie.
Drugą rolą jest błazen, nazywany również maskotką. Jest duszą towarzystwa, dba o dobry nastrój otoczenia poprzez rozweselanie go, ukrywając własne, negatywne emocje.
Kozioł ofiarny to zwykle drugie (środkowe) dziecko w rodzinie. Zwraca na siebie uwagę (i odwraca ją od prawdziwego problemu, czyli alkoholizmu w rodzinie) poprzez sprawianie kłopotów wychowawczych, nie potrafi budować relacji społecznych.
Ostatnią rolą jest dziecko niewidzialne, nazywane także dzieckiem we mgle, które z kolei stara się nie zwracać na siebie uwagi, czuje się nieważne, jest samotne i wyobcowane, w związku z czym często ucieka w świat wyobraźni.
Na czym polega psychoterapia DDA?
Psychoterapia DDA trwa ok. 1-2 lat i może się odbywać zarówno podczas spotkań indywidualnych, jak i grupowych.
Dorosłe Dzieci Alkoholików tworzą również grupy wsparcia podobne do znanych wszystkim spotkań AA. Celem psychoterapii jest nawiązanie kontaktu z własnymi emocjami, nabycie umiejętności ich nazywania, znajdowania ich przyczyn i radzenia sobie z nimi. Bardzo ważne jest również nauczenie się budowania zdrowych, opartych na zaufaniu relacji społecznych. Dzieci alkoholików są przyzwyczajone do tego, że ze wszystkim muszą sobie radzić same i nie mogą się na nikim oprzeć. W toku psychoterapii uczą się przyjmować pomoc i wsparcie z zewnątrz. Dodatkowo pracują nad swoją samooceną, wiarą we własne siły oraz bardziej optymistycznym spojrzeniem na świat.